Jak zadbać o wizerunek czyli w trosce o ubiór pocztyliona

„Na sprawienie liberyi dla pocztylionów, mianowicie płaszcza, kapelusza, trąbki i sznura do tejże, poczhalter otrzyma co rok z Kasy Głównej Pocztowej po rs. 4 kop. 50 dla każdego pocztyliona.”[1]

Informował o tym paragraf 21 „Zbioru Przepisów Pocztowych w Królestwie Polskim” z roku 1861, bowiem kwestia jednolitego umundurowania pracowników różnych resortów była istotnym elementem funkcjonowania wielu organów Królestwa Polskiego.

Obszerne ustalenia dotyczące przepisowego ubioru pracowników polskiej poczty pojawiły się z początkiem 1818, a następnie z końcem 1826 roku. Zgodnie z nimi pocztylioni powożący dyliżansami powinni posiadać kapelusze „stósowane z kokardą białą” oraz nosić ”szpencer ciemnozielony z karmazynowym stojącym kołnierzem pasem takimże, i wyłogami na rękawach, obwiedziony na wszystkich szwach wypustkami karmazynowemi: na lewem ramieniu opaska karmazynowa ma której tarcza biała z Herbem Królestwa kolorami oznaczonym i trąbką. Kapelusz okrągły, czarnolakierowany z podąbnąż jak na ramieniu na przodzie tarczą, spodnie skórzane i buty palone.”[2]

 

Czym były owe buty palone? To buty, wyprawione w taki sposób, by były jak najbardziej wytrzymałe i odporne na wilgoć. Zazwyczaj posiadały one bardzo ciemną barwę.

O kapeluszach informuje także Dziennik Praw nr 66 z 1836 roku. Zanotowano w nim:

„Przy paradnym mundurze, kapelusz powinien być stósowany, z srebrnymi kutasami i kordonem tego koloru, iakiego jest haft munduru właściwey władzy; bądź złotym, bądź srebrnym (..) kordon z gładkiego galonu. Guzik przypinaiący go do kapelusza, ma bydź nieduży, iż tym samym stęplem, co guziki munduru.”

Mundury – za Książką służby pocztyliona wydaną 23 09. 1839 r. we Lwowie przez CiK Wyższy Zarząd Poczt i wystawiona dla pocztyliona w Duklu, Danko Jareczkom 17 X 1840 – winny prezentować się w sposób określony stosownymi przepisami. Co ciekawe, znaleźć możemy w nich także wzmiankę o zasadach przydziału umundurowania honorowego dla pocztylionów, a mianowicie:

„Mundur iednak honorowy tylko ten pocztylion osoągnąc może, który w kilkunastoletniey służbie, przez osobliwszą miłość porządku, uczciwość, gorliwość, wierność i celuiące usługi wyszczególnił się, i te zalety iego przymnaymniey kilka razy przez nagrody, albo innym sposobem urzędownie uznane zostały. Mundur honorowy składa się z zupełnego munduru galowego z podróynemi galonami śrebrnemi na fraku i z dwóch takichże galonów na rękawie przy mundurze zwyczaynym. Kto ma mundur honorowy, pobiera do tego dopłatę (culag) dwóch Żł. Reń. w m. k. miesięcznie.”

Rok 1849 przyniósł niewielkie zmiany. A zgodnie z przepisami & 19: „Kokarda u kapelusza pod kordonem, dla wszystkich iednakowa: czarna iedwabna, z obwódkami: pomarańczową i srebrną”.

Warto wspomnieć o tym, że pocztylioni cieszyli się ogólnym poważaniem, a jako „umundurowani” funkcjonariusze, byli chronieni krajowym i międzynarodowym immunitetem nietykalności podczas pełnienia służby. „Swym przybyciem wnosili do miast, miasteczek i wsi największą w tych czasach atrakcję – przywozili nowiny, czasopisma, oczekiwaną korespondencję; byli ucieleśnieniem dalekiego świata i postępu.”[3]

Niżej prezentujemy wizerunki pocztylionów zgodnie z „Opisaniem płaszcza pocztyliońskiego” ze wspomnianego wyżej Cyrkularza z 1849 roku.

 

☎ +48713436765 📍 ul. Z. Krasińskiego 1, Wrocław (gmach Poczty Głównej, 1 piętro)

[1] Zbiór przepisów Pocztowych w Królestwie Polskim, 1861 w: W. Polański, Jak przewożono pocztę polską w dawnych czasach, Dom Filatelistyczno-Wydawniczy Henryka Kamińskiego, Toruń, 1925, s. 57;
[2] Zapis artykułu 8 o przepisach mundurowych „Mundury i Liberye dla Dyrekcji Korpusu Pocztowego w Królestwie Polskiem” z 15.11.1826 roku;
[3] L. Zimowski, Geneza i rozwój komunikacji pocztowej na ziemiach polskich, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, 1972;